A | แอมแปร์ | | สัญลักษณ์หน่วยวัดกระแสไฟฟ้า ดู ampere |
Å | อังสตรอม | | สัญลักษณ์แทนหน่วย อังสตรอม ดู Angstrom unit |
a.c. | เอซี | | ดู alternating current |
abdominal cavity | ช่องท้อง | | ส่วนหนึ่งภายในร่างกาย มีอวัยวะหลายอย่าง เช่น กระเพาะอาหาร ลำไส้ ตับ ไต เป็นต้น |
abelian group [commutative group] | กลุ่มอาบีเลียน | | กลุ่มที่มีสมบัติการสลับที่ |
absolute humidity | ความชื้นสัมบูรณ์ | | มวลของไอน้ำที่มีอยู่จริงในอากาศหนึ่งหน่วยปริมาตร |
absolute temperature | อุณหภูมิสัมบูรณ์ | | อุณหภูมิที่ใช้ในการศึกษาวิชาอุณหพลศาสตร์มีหน่วยเป็น เคลวิน |
absolute value | ค่าสัมบูรณ์ | | ค่าสัมบูรณ์ของจำนวนจริง a เขียนแทนด้วยสัญลักษณ์ หมายถึงระยะจากจุดแทน 0 ถึงจุดแทน a บนเส้นจำนวน |
absolute value function | ฟังก์ชันค่าสัมบูรณ์ | | ฟังก์ชันที่อยู่ในรูปค่าสัมบูรณ์ เช่น f(x) = |x - c| เมื่อ c เป็นค่าคงตัวใด ๆ |
absolute value of a complex number [modulus of a complex number] | ค่าสัมบูรณ์ของจำนวนเชิงซ้อน | | ค่าสัมบูรณ์ของจำนวนเชิงซ้อนของ a + bi เขียนแทนด้วยสัญลักษณ์ | a + bi | หมายถึงระยะจากจุดกำเนิด (0, 0) ถึงจุด (a, b) มีค่าเท่ากับ |
absolute zero temperature | อุณหภูมิศูนย์สัมบูรณ์ | | อุณหภูมิ 0 K หรือ -273 ํC ซึ่งตามทฤษฎีจลน์ พลังงานของอนุภาคทั้งระบบจะมีค่าเป็นศูนย์ |
absorption | การดูดกลืน | | กระบวนการที่วัตถุดูดกลืนสารหรือพลังงาน เช่น ใบไม้ ดูดกลืนพลังงานแสงบางความถี่ เพื่อใช้ในการสังเคราะห์ ด้วยแสง หรือผิวโลหะดูดกลืนพลังงานแสงบางความถี่ แล้วทำให้เกิดโฟโตอิเล็กตรอน เป็นต้น |
acceleration | ความเร่ง | | อัตราการเปลี่ยนความเร็ว หรือการเปลี่ยนความเร็วต่อหนึ่งหน่วยเวลา |
accounting | ซอฟต์แวร์ระบบงานบัญชี | | ซอฟต์แวร์ใช้งานเฉพาะทาง ที่บริษัทผู้ผลิตได้ออกแบบมาเพื่อรองรับงานด้านธุรกิจ เช่นระบบงานบัญชีเจ้าหนี้ บัญชีลูกหนี้ บัญชีสินทรัพย์ถาวรและค่าเสื่อมราคาสะสม บัญชีแยกประเภททั่วไป และบัญชีเงินเดือน |
accumulator | หม้อสะสมไฟฟ้า | | เซลล์ไฟฟ้าแบบทุติยภูมิซึ่งเป็นแหล่งกำเนิดไฟฟ้าชนิดอาศัยปฏิกิริยาเคมี หลังจากใช้ไฟฟ้าไปบ้างแล้วก็สามารถประจุไฟฟ้ากลับคืนได้ โดยการผ่านไฟฟ้ากระแสตรงจากแหล่งกำเนิดอื่นที่มีความต่างศักย์สูงกว่าเข้าไปในทิศทางตรงข้าม |
acetate rayon | แอซีเตตเรยอง | | เส้นใยสังเคราะห์จากเซลลูโลส โดยการทำให้เป็นเซลลูโลสแอซีเตตหรือเซลลูโลสไตรแอซีเตต |
acetic acid | กรดแอซีติก | | กรดอินทรีย์ชนิดหนึ่ง สูตรเคมีคือ CH3COOH มีชื่อสามัญว่า กรดน้ำส้ม ใช้เป็นสารปรุงอาหาร เป็นตัวทำละลายและใช้ในอุตสาหกรรมต่าง ๆ เช่น พลาสติก สี การถ่ายรูป เป็นต้น |
acetylcholine | แอซิติลโคลีน | | สารซึ่งหลั่งออกมาจากปลายของใยประสาทบริเวณไซแนปส์ สารนี้ช่วยให้กระแสประสาทผ่านจากเซลล์ประสาทหนึ่งไปสู่อีกเซลล์หนึ่งได้ สารนี้บางครั้งเรียกว่า สารสื่อประสาท |
acetylene [ethyne] | อะเซทิลีน | | แก๊สชนิดหนึ่งติดไฟง่ายไม่มีสี ไม่มีกลิ่น สูตรเคมีคือ C2H2 เตรียมได้จากปฏิกิริยาเคมีระหว่างแคลเซียมคาร์ไบด์กับน้ำ หรือได้จากการแตกสลายโมเลกุลของไฮโดรคาร์บอนโมเลกุลใหญ่โดยอาร์กไฟฟ้าใช้ประโยชน์ต่าง ๆ เช่น จุดตะเกียงให้แสงสว่าง เชื่อโลหะ บ่มผลไม้ เป็นสารตั้ง |
acid | กรด | | 1. สารที่แตกตัวให้ไฮโดรเจนไอออน(H+)ในสารละลาย 2. โมเลกุลหรือไอออนที่สามารถให้โปรตอนได้ 3. สารที่ละลายน้ำแล้วได้สารละลายที่มีความเข้มข้นของไฮโดรเนียมไอออน(H3O+) มากกว่าไฮดรอกไซด์ไอออน(OH-) สารที่มีสมบัติเป็นกรดนั้นจำเป็นต้องสามารถทดสอบสมบัติต่าง ๆ ได้เช่น |
acid dissociation constant | ค่าคงที่การแตกตัวของกรด | | ค่าคงที่สมดุลของปฏิกิริยาที่โมเลกุลหรือไออนที่เป็นกรดทำปฏิกิริยากับน้ำให้ไฮโดรเนียมไอออน นิยมใช้อักษรย่อ Ka เป็นค่าที่บอกให้ทราบว่ากรดใดจะแตกตัวให้ H+ หรือ H3O+ ได้มากน้อยเพียงใด |
acid rain | ฝนกรด | | ฝนที่ได้ละลายแก๊สที่อยู่ในอากาศ เช่น แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ แก๊สซัลเฟอร์ไดออกไซด์ลงมาด้วย ทำให้ฝนที่ตกลงมามีค่า pH ต่ำกว่า 5.6-5.7 |
acid strength | ความแรงของกรด | | สมบัติของกรดอย่างหนึ่งที่พิจารณาจากความสามารถในการให้โปรตอน หรือการแตกตัวให้ไฮโดรเนียมไอออน(H3O+)เมื่อละลายน้ำ ถ้าให้โปรตอนหรือแตกตัวให้ไฮโดรเนียมไอออนได้ดีจัดเป็นกรดแก่ และถ้าให้โปรตอนหรือแตกตัวให้ไฮโรเนียมไอออนน้อยจัดเป็นกรดอ่อน |
acid-base indicator | อินดิเคเตอร์สำหรับกรด-เบส | | สารที่มีสมบัติเปลี่ยนสีได้ ใช้สำหรับตรวจสอบระดับของความเป็นกรดและเบสของสารละลาย |
acid-base titration | การไทเทรตกรด - เบส | | กระบวนการหาปริมาตรหรือความเข้มข้นของสารละลายกรด เมื่อทราบความเข้มข้นและปริมาตรของเบสหรือกลับกัน โดยอาศัยการเปลี่ยนสีของอินดิเคเตอร์ที่เหมาะสมหรือการเปลี่ยน pH สำหรับบอกจุดยุติของปฏิกิริยาการสะเทิน |
acoustics | สวนศาสตร์ | | วิชาฟิสิกส์ของเสียงซึ่งศึกษาเกี่ยวกับการส่งผ่าน การดูดกลืน การสะท้อน การหักเห การเลี้ยวเบน การแทรกสอด และปรากฏการณ์ต่าง ๆ ของเสียงในตัวกลางและภาวะแวดล้อมต่าง ๆ |
acquired behavior | พฤติกรรมที่ได้มา | | พฤติกรรมส่วนใหญ่ที่พบในสัตว์ที่มีระบบประสาทเจริญดี เกิดจากการเรียนรู้ ฝึกฝนหรือมีประสบการณ์มาก่อน |
acromegaly | อะโครเมกาลี | | โรคที่เกิดจากการที่มีโกรทฮอร์โมนหรือฮอร์โมนโซมาโตโทรฟินสูงมากเมื่อโตเต็มวัย ทำให้กระดูกบางส่วนของร่างกายเติบโตผิดปกติ เช่น กระดูกบริเวณใบหน้ายาวทำให้มีใบหน้ายาวผิดปกติ เป็นต้น |
ACTH | เอซีทีเอช | | ดู adrenocorticotrophic hormone |
action force | แรงกิริยา | | แรงที่วัตถุหนึ่งกระทำต่ออีกวัตถุหนึ่ง ใช้ในกรณีที่กล่าวถึงแรงกระทำระหว่างวัตถุ เช่น เรียกแรงที่วัตถุ A กระทำต่อวัตถุ B ว่าแรงกิริยา และเรียกแรงที่วัตถุ B กระทำต่อวัตถุ A ว่าแรงปฏิกิริยา |
action-reaction pair | แรงคู่กิริยา-ปฏิกิริยา | | แรงกิริยาและแรงปฏิกิริยาตามกฎการเคลื่อนที่ข้อที่สามของนิวตัน (ดู Newton 's laws of motion ประกอบ) |
activation energy | พลังงานก่อกัมมันต์ | | พลังงานปริมาณน้อยที่สุดที่โมเลกุลของสารตั้งต้นจำเป็นต้องมีหรือได้รับ จึงจะสามารถเกิดปฏิกิริยาเคมีได้ |
active immunization | ภูมิคุ้มกันก่อเอง | | ภูมิคุ้มกันที่ร่างกายสร้างขึ้นเองโดยการฉีดวัคซีนซึ่งเป็นเชื้อโรคที่ถูกทำให้อ่อนฤทธิ์หรือตายลงจนไม่สามารถทำให้เกิดโรคได้ วัคซีนจะเป็นแอนติเจนไปกระตุ้นร่างกายให้สร้างแอนติบอดีขึ้นมาต่อต้าน ซึ่งจะทำให้ร่างกายมีภูมิคุ้มกันต่อเชื้อโรคชนิดที่ฉีดเข้าไป |
active transport | การลำเลียงแบบใช้พลังงาน | | การเคลื่อนที่ของโมเลกุลหรือไอออนของสาร จากบริเวณหนึ่งไปสู่อีกบริเวณหนึ่งโดยใช้พลังงานจากเซลล์ |
adaptation | การปรับตัว | | การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างและการทำงานของอวัยวะของสิ่งมีชีวิตเพื่อปรับตัวให้เข้ากับสภาวะแวดล้อม |
Addison's disease | โรคแอดดิสัน | | โรคที่เกิดจากอะดรีนัลคอร์เทกซ์ถูกทำลายจนไม่สามารถ สร้างฮอร์โมนได้ อาการสำคัญของโรคคือ ซูบ ผอม ผิวหนังตกกระ ร่างกายไม่สามารถรักษาสมดุลของน้ำและเกลือแร่ต่าง ๆ ได้ กระเพาะและลำไส้ไม่ทำงานและถึงตายในที่สุด |
addition polymerization reaction | ปฏิกิริยาพอลิเมอไรเซชันแบบเติม | | ปฏิกิริยาเคมีที่มอนอเมอร์ชนิดเดียวกันทำปฏิกิริยาการเติมซ้ำ ๆ กัน แล้วได้สารใหม่ซึ่งมีโมเลกุลใหญ่ขึ้นที่เรียกว่า พอลิเมอร์ |
addition reaction | ปฏิกิริยาการเติม | | 1. ปฏิกิริยาเคมีที่เกิดจากสารตั้งแต่ 2 ชนิดขึ้นไปรวมเป็นสารใหม่เพียงชนิดเดียว 2. ปฎิกิริยาเคมีที่เกิดจากโมเลกุลหรืออะตอมรวมเป็นโมเลกุลเดียวกับสารอินทรีย์ประเภทไม่อิ่มตัวตรงตำแหน่งพันธะคู่หรือพันธะสาม |
adenine | อะดีนีน | | เบสชนิดหนึ่งเป็นผลึกสีขาว สูตรเคมีคือ C5H5N5 เป็นองค์ประกอบของกรดนิวคลีอิก พบใน DNA และ RNA |
adenosine diphosphate (ADP) | อะดีโนซีนไดฟอสเฟต (เอดีพี) | | สารประกอบที่มีพลังงานสูง ส่วนใหญ่พบสารนี้มากในโมโทคอนเดรียของเซลล์ |
adenosine triphosphate (ATP) | อะดีโนซีน ไตรฟอสเฟต (เอทีพี) | | สารประกอบที่มีพลังงานสูงและเป็นสารที่พร้อมจะแตกตัวเพื่อปล่อยพลังงานออกมาใช้ในกิจกรรมต่าง ๆ ที่เซลล์ต้องการ |
ADH | เอดีเอช | | ดู antidiuretic hormone |
adhesion | แอดฮีชัน, การยึดติด | | การเกาะติดด้วยแรงดึงดูดระหว่างโมเลกุลของสารต่างชนิดกัน |
adjacent | จุดยอดประชิด | | จุดยอด u และ จุดยอด v ของกราฟเป็น จุดยอดประชิด (adjacent vertices) ก็ต่อเมื่อมีเส้นเชื่อมระหว่างจุดทั้งสอง |
adjacent angles | มุมประชิด | | มุมสองมุมที่มีจุดยอดมุมร่วมกัน มีแขนร่วมกันเพียงแขนเดียว และอยู่คนละข้างของแขนร่วม จากรูป และ คือมุมประชิด |
ADP | เอดีพี | | ดู adenosine diphosphate |
adrenal cortex | ต่อมหมวกไตส่วนนอก | | เนื้อเยื่อชั้นนอกของต่อมหมวกไต สร้างฮอร์โมนมากกว่า 50 ชนิด ซึ่งแยกออกเป็น 2 กลุ่มใหญ่ตามหน้าที่ คือ กลูโคคอร์ติคอยด์และมิเนราโลคอร์ติคอยด์ |
adrenal gland | ต่อมหมวกไต | | ต่อมไร้ท่อชนิดหนึ่งในร่างกายของสัตว์มีกระดูกสันหลัง ประกอบด้วยเนื้อเยื่อ 2 ชั้นคือ อะดรีนัลคอร์เทกซ์ และอะดรีนัลเมดัลลา มีหน้าที่ผลิตฮอร์โมน เช่น อะดรีนาลีนแอลโดสเตอโรน เป็นต้น |
adrenal medulla | ต่อมหมวกไตส่วนใน | | เนื้อเยื่อชั้นในของต่อมหมวกไต สร้างฮอร์โมนสำคัญ 2 ชนิด คือ อะดรีนาลีนหรือเอพิเนฟริน และ นอร์อะดรีนาลีน หรือนอร์เอพิเนฟริน |
adrenaline [epinephrine] | อะดรีนาลีน | | ฮอร์โมนที่สร้างจากอะดรีนัลเมดัลลาของต่อมหมวกไต ฮอร์โมนนี้จะถูกระต้นให้หลั่งออกมาเมื่อร่างกายเกิดอารมณ์เครียด เช่น โกรธ ดีใจ ตื่นเต้น เป็นต้น |
adrenocorticotrophin [adrenocorticotrophic hormone] (ACTH) | อะดรีโนคอร์ติโคโทรฟิน | | ฮอร์โมนที่สร้างจากต่อมใต้สมองส่วนหน้า ทำหน้าที่กระตุ้นอะดรีนัลคอร์เทกซ์ของต่อมหมวกไตให้สร้างฮอร์โมนตามปกติ |
adsorption | การดูดซับ | | กระบวนการที่สารซึ่งอยู่ในรูปของโมเลกุล อะตอม ไอออน หรืออนุภาคถูกดูดติดอยู่กับผิวของสารอื่น เช่น โลหะแพลเลเดียมดูดซับแก๊สไฮโดรเจน เป็นต้น |
adult | ตัวเต็มวัย | | สิ่งมีชีวิตที่เจริญเติบโตเต็มที่พร้อมจะสืบพันธุ์ได้ |
Advance Technology eXtended (ATX) | เอทีเอ็กซ์ | | มาตรฐานของเมนบอร์ดถูกกำหนดในรูปฟอร์มแฟกเตอร์ซึ่งแสดงถึงขนาดของเมนบอร์ด ตำแหน่งของขั้วต่ออุปกรณ์ภายนอกต่างๆ |
adware | แอ็ดแวร์ | | โปรแกรมแอบแฝง เมื่อโปรแกรมได้รับการดาวน์โหลดหรือมีการติดตั้งในเครื่องคอมพิวเตอร์เรียบร้อยแล้ว จะแสดงหน้าต่างป๊อปอัพ ที่มีการโฆษณาสินค้า ออกมาเป็นระยะๆ โดยอัตโนมัติ |
aerobic bacteria | แบคทีเรียแอโรบิก | | แบคทีเรียที่ต้องใช้ออกซิเจนในรูปของสารอิสระในการลายโมเลกุลของอาหาร |
aerobic respiration | การหายใจแบบใช้ออกซิเจน | | การสลายโมเลกุลของอาหารในสิ่งมีชีวิตเพื่อให้ได้พลังงานในการดำรงชีวิต โดยใช้ออกซิเจนเข้าไปทำปฏิกิริยา |
aerosol | แอโรซอล | | คอลลอยด์ชนิดหนึ่งที่อนุภาคของของแข็งหรือของเหลวกระจายอยู่ในตัวกลางของการกระจายที่เป็นแก๊ส เช่น สเปรย์ ควัน หมอก เป็นต้น |
aflatoxin | อะฟลาทอกซิน | | สารมีพิษจากราแอสเพอจิลลัสฟลาวัส มักพบตามเมล็ดข้าวโพด ถั่วต่าง ๆ เช่น ถั่วลิสง ถั่วเหลือง เป็นต้น คนที่บริโภคสารนี้ในปริมาณมากอาจเป็นโรคมะเร็งในตับ หรือเป็นอันตรายถึงตายได้ |
agar | วุ้น | | วุ้นชนิดหนึ่งได้จากการสกัดสาหร่ายสีแดง ใช้เป็นสารอาหารสำหรับเพาะเลี้ยงจุลินทรีย์และเนื้อเยื่อของสิ่งมีชีวิต |
age structure diagram | แผนภาพโครงสร้างอายุของประชากร | | แผนภูมิแท่งซ้อนกันเป็นรูปพีระมิดซึ่งแสดงให้เห็นจำนวนประชากรโดยกำหนดวัยหรือพัฒนาการทางด้านสืบพันธุ์เป็นเกณฑ์ |
air pollution | มลพิษทางอากาศ | | สภาวะของอากาศที่ไม่บริสุทธิ์ มีสิ่งปะปนซึ่งอาจก่อให้เกิดอันตรายแก่สุขภาพของมนุษย์หรือสิ่งมีชีวิตอื่น ๆ |
air sac | ถุงลม (ของนก) | | ถุงที่แยกออกไปจากปอดและขั้วปอดหลายถุง มีแขนงติดต่อไปถึงช่องกลวงของกระดูก ทำหน้าที่เป็นผู้ช่วยปอด โดยทำให้ปอดได้รับออกซิเจนอยู่ตลอดเวลา เป็นประโยชน์ในการบินของนก |
alanine | อะลานีน | | กรดอะมิโนชนิดหนึ่ง สูตรเคมีคือ CH3CHNH2COOH |
albumin | อัลบูมิน | | สารประกอบประเภทโปรตีนช่วยรักษาความเป็นกรด-เบส และรักษาสมดุลของของเหลวในร่างกาย รวมทั้งการสร้างแอนติบอดีด้วย |
alcohol | แอลกอฮอล์ | | สารประกอบอินทรีย์จำพวกหนึ่ง ในโมเลกุลประกอบด้วยหมู่ไฮดรอกซิล(-OH) เช่น เอทานอล C2H5OH เป็นต้น |
aldosterone | แอลโดสเตอโรน | | ฮอร์โมนในกลุ่มมิเนราโลคอร์ติคอยด์ ซึ่งสร้างจากอะดรีนัลคอร์เทกซ์ของต่อมหมวกไต ทำหน้าที่ควบคุมสมดุลของโซเดียมในเลือด |
aldrin | อัลดริน | | ยาฆ่าแมลงที่เป็นศัตรูพืช เป็นสารพวกไฮโดรคาร์บอนซึ่งมีคลอรีนเป็นตัวประกอบทีสำคัญ ใช้ปราบตั๊กแตนได้ดี แต่ไม่ควรใช้ฆ่าแมลงในบ้าน |
algae | สาหร่าย | | โพรทิสต์พวกหนึ่งอาจมีเซลล์เดียวหรือหลายเซลล์ มีคลอโรฟิลล์ ไม่มีราก ลำต้น และใบที่แท้จริง ส่วนใหญ่อยู่ในน้ำ |
algebraic function | ฟังก์ชันพีชคณิต | | ฟังก์ชันที่ค่าของฟังก์ชัน เขียนในรูปสัญลักษณ์ทางพืชคณิต ที่ประกอบด้วยค่าคงตัว ตัวแปร และเครื่องหมาย บวก ลบ คูณ หาร กรณฑ์ กำลัง เช่น y = 2x + 1 เป็นต้น |
alkali metals | โลหะแอลคาไล | | โลหะหมู่ I ในตารางธาตุได้แก่ ลิเทียม โซเดียม โพแทสเซียม รูบิเดียม ซีเซียม และแฟรนเซียม |
alkaline earth metals | โลหะแอลคาไลน์เอิร์ท | | โลหะหมู่ II ในตารางธาตุ ได้แก่ เบริเลียม แมกนีเซียม แคลเซียม สทรอนเซียม แบเรียม และเรเดียม |
alkaloid | แอลคาลอยด์ | | สารอินทรีย์ที่ได้จากพืช มีสมบัติเป็นเบส ในโมเลกุลจะประกอบด้วยธาตไนดตรเจนอย่างน้อย 1 อะตอม แอลคาลอยด์มีหลายชนิด เช่น นิโคติน เป็นแอลคาลอยด์ที่พบในใบยาสูบ มอร์ฟิน เป็นแอลคาลอยด์ที่พบในฝิ่น เป็นต้น |
alkane | แอลเคน | | สารอินทรีย์ประเภทอิ่มตัวพันธะระหว่างอะตอมของคาร์บอนเป็นพันธะเดี่ยวทั้งสิ้น สูตรเคมีทั่วไปคือ CnH2n+2 |
alkene | แอลคีน | | สารอินทรีย์ประเภทไม่อิ่มตัวที่มีพันธะคู่อยู่ในโมเลกุลอย่างน้อย 1 ตำแหน่ง สูตรเคมีทั่วไป คือ CnH2n |
alkyl group | หมู่แอลคิล | | หมู่อะตอมที่มาจากการลดไฮโรเจนหนึ่งอะตอมจากแอลเคน สูตรเคมีทั่วไปคือ CnH2n + 1 |
alkyne | แอลไคน์ | | สารอินทรีย์ประเภทไม่อิ่มตัวที่มีพันธะสามอยู่ในโมเลกุลอย่างน้อย 1 ตำแหน่งสูตรเคมีทั่วไปคือ CnH2n-2 |
allantois | แอลแลนทอยส์ | | ถุงที่เจริญออกมาจากตัวเอ็มบริโอของสัตว์ที่มีกระดูกสันหลังชั้นสูง ที่ถุงนี้มีหลอดเลือดมาเลี้ยงมากมาย ทำหน้าที่แลกเปลี่ยนแก๊สและเก็บสะสมของเสียจากเอ็มบริโอ สำหรับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม ถุงนี้จะไม่เจริญมากนัก เพราะเอ็มบริโอเจริญในมดลูกจึงมีรกทำหน้าที่แลกเปล |
allele | แอลลีล | | ยีนที่เป็นคู่กันหรือแสดงลักษณะเดียวกัน |
alloy | โลหะเจือ, โลหะผสม | | สารเนื้อเดียวที่ได้จากการผสมโลหะสองชนิดขึ้นไปเข้าด้วยกัน เพื่อให้ได้สมบัติตามต้องการ เช่น ทองเหลืองเป็นโลหะผสมระหว่างทองแดงกับสังกะสี |
alluvial fan | เนินตะกอน(น้ำพา)รูปพัด | | เนินตะกอนที่เกิดจากการสะสมตัวของตะกอนในบริเวณที่มีการเปลี่ยนระดับของทางน้ำจากหุบเขาชันลงสู่ที่ราบ ทำให้ความเร็วของกระแสน้ำลดลงจนไม่สามารถนำพาตะกอนบางส่วนต่อไปได้ ตะกอนจึงตกสะสมในลักษณะที่แยกกระจายออกไปรอบข้างเป็นรูปพัด |
alnico | แอลนิโค | | โลหะผสมระหว่างอะลูมิเนียม นิกเกิล และโคบอลต์ ใช้ทำแม่เหล็กถาวรอย่างดี |
alpha cell [α - cell] | แอลฟาเซลล์ | | กลุ่มเซลล์กลุ่มเล็ก ๆ ในไอส์เลตออฟแลงเกอร์ฮานส์ทำหน้าที่สร้างกลูคากอน |
alpha phylloquinone [α - phylloquinonel] | แอลฟาฟิลโลควิโนน | | วิตามิน K เป็นวิตามินที่จำเป็นสำหรับร่างกาย ถ้าร่างกายขาดวิตามินชนิดนี้จะทำให้เลือดแข็งตัวช้าเมื่อมีบาดแผลเกิดขึ้น |
alpha ray [α - ray] | รังสีแอลฟา | | รังสีชนิดหนึ่งแผ่ออกมาจากธาตุกัมมันตรังสี เป็นอนุภาคที่มีประจุไฟฟ้าบวก คือ เป็นนิวเคลียสของ อะตอมของธาตุฮีเลียม ประกอบด้วย 2 โปรตอน และ 2 นิวตรอน มีอำนาจทะลุผ่านน้อยมาก |
alpha sulphur [α - sulphur] | กำมะถันแอลฟา | | ดู rhombic sulphur |
alternate-interior angles | มุมแย้ง | | มุมที่เกิดจากเส้นตรงเส้นหนึ่งตัดเส้นตรงใด ๆ ตั้งแต่ 2 เส้นขึ้นไป ดังรูป เป็นมุมแย้งของ หรือกลับกัน เป็นมุมแย้งของ หรือกลับกัน |
alternating current (AC) | กระแสสลับ (เอซี) | | กระแสไฟฟ้าซึ่งมีการเปลี่ยนแปลงเป็นคาบทั้งในทิศและขนาดของกระแส ใช้อักษรย่อ AC |
alternation of generation | วัฏจักรชีวิตแบบสลับ | | วัฏจักรชีวิตของสิ่งมีชีวิตบางชนิดซี่งในช่วงชีวิตจะมีระยะที่มีจำนวนโครโมโซม 2 ชุด (2n) สลับกับระยะที่มีโครโมโซม 1 ชุด |
altimeter | มาตรระดับความสูง | | เครื่องมือวัดความสูงสำหรับใช้ในเครื่องบินเพื่อบอกระดับความสูง |
altitude | ระดับความสูง, ระดับความสูงเชิงมุม | | 1. ระยะที่วัดจากระดับน้ำทะเลขึ้นไปในแนวดิ่ง 2. มุมแสดงตำแหน่งของวัตถุท้องฟ้าโดยวัดจากแนวขอบฟ้าขึ้นไป |
altocumulus | อัลโตคิวมูลัส | | เมฆที่มีลักษณะเป็นก้อน ที่ความสูง 3,000-7,500 เมตร |
altostratus | อัลโตสเตตัส | | แผ่นเมฆหนามีสีเทาหรือสีเทาแกมน้ำเงิน ก่อตัวอัดแน่นที่ความสูง 3,000-7,500 เมตร |
aluminium | อะลูมิเนียม | | ธาตุในหมู่ III ของตารางธาตุ มีเลขอะตอม 13 สัญลักษณ์ AI เป็นโลหะเบา สีขาว จุดหลอมเหลว 660oC เป็นตัวนำความร้อนและไฟฟ้าที่ดีใช้ทำอุปกรณ์และเครื่องใช้ต่าง ๆ |
alveolus | แอลวีโอลัส, ถุงลม | | ถุงที่มีผนังเป็นเยื่อบาง ๆ ยืดหยุ่นได้ อยู่ปลายสุดของแขนงขั้วปอด รอบ ๆ ถุงมีหลอดเลือดฝอยหุ้มอยู่เป็นจำนวนมาก เป็นที่แลกเปลี่ยนแก๊สออกซิเจนและคาร์บอนไดออกไซด์ |
AM | เอเอ็ม | | ดู amplitude modulation |
amber | อำพัน | | ยางไม้ที่แข็งตัวจนเกือบกลายเป็นหิน ลักษณะคล้ายพลาสติก มีสีน้ำตาลแกมแดงมีความแข็ง 6 (ตามสเกลของโมส์) |
amine | เอมีน | | สารอินทรีย์ที่มีไนโตรเจนเป็นองค์ประกอบในโมเลกุลเกิดจากหมู่ไฮโดรคาร์บอนแทนที่ไฮโดรเจนในโมเลกุลของแอมโมเนียเพียงหนึ่ง สอง หรือ ทั้งสามอะตอมก็ได้ เช่น อะนิลีน C6H5NH2 ไดเมทิลอามีน(CH3)2NH เป็นต้น |
amino acid | กรดอะมิโน | | สารประกอบที่เป็นหน่วยย่อยเล็กที่สุด ที่ประกอบขึ้นเป็นโปรตีน โมเลกุลของกรดอะมิโนทุกชนิดจะประกอบด้วยหมู่คาร์บอกซิล(-COOH) และหมู่อะมิโน (-NH2) กรดอะมิโนที่จำเป็นซึ่งร่างกายขาดไม่ได้มีอยู่ประมาณ 10 ชนิด |
amino group | หมู่อะมิโน | | กลุ่มของอะตอมซึ่งประกอบด้วยไนโตรเจนและไฮโดรเจน |
aminopeptidase | อะมิโนเพปทิเดส | | เอนไซม์ที่ลำไส้เล็กผลิตขึ้นมาใช้สำหรับย่อยเพปไทด์ให้เป็นกรดอะมิโน |
ammeter | มาตรกระแสไฟฟ้า, แอมมิเตอร์ | | อุปกรณ์วัดกระแสไฟฟ้าในวงจร ใช้ต่ออนุกรมกับส่วนของวงจรที่ต้องการวัดกระแสไฟฟ้า |
ammonia | แอมโมเนีย | | แก๊สไม่มีสี มีกลิ่นฉุนแสบจมูก สูตรเคมีคือ NH3 ละลายน้ำได้สารละลายเป็นเบส ใช้ในอุตสาหกรรมทำวัตถุระเบิดและทำปุ๋ย |
amnion | ถุงน้ำคร่ำ | | ถุงหุ้มเอ็มบริโอของสัตว์ที่มีกระดูกสันหลังชั้นสูง มีลักษณะเป็นเยื่อบาง ๆ ภายในถุงมีของเหลวบรรจุอยู่ ทำหน้าที่ป้องกันตัวอ่อนจากการกระทบกระเทือน |
amoeboid movement | การเคลื่อนที่แบบอะมีบา | | ลักษณะการเคลื่อนไหวโดยอาศัยการไหลของไซโทพลาซึมไปรวมกันด้านใดด้านหนึ่ง ทำให้เซลล์ด้านนั้นโป่งออกเป็นซูโดโปเดียมและทำให้เซลล์เคลื่อนที่ไปจากจุดเดิมได้ เช่น การเคลื่อนที่ของอะมีบา เซลล์เม็ดเลือดขาว เป็นต้น |
ampere (A) | แอมแปร์ | | หน่วยสำหรับวัดกระแสไฟฟ้า ใช้สัญลักษณ์ A โดยกำหนดว่า 1 แอมแปร์ คือ กระแสคงตัวในตัวนำเส้นตรง 2 เส้นที่มีความยาวไม่จำกัด และเล็กมากไม่คิดพื้นที่หน้าตัด วางห่างกันเป็นระยะ 1 เมตรในสุญญากาศ จะเกิดแรงระหว่างตัวนำทั้งสองเท่ากับ 2.0 x 10?7 นิวตันต่อเมตร |
amphibian | สัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก | | สัตว์ที่มีกระดูกสันหลัง ระยะตัวอ่อนอาศัยอยู่ในน้ำ เมื่อโตเต็มวัยอาศัยอยู่บนบก เช่น กบ คางคก งูดิน เป็นต้น |
amplifier | เครื่องขยาย | | อุปกรณ์สำหรับขยายสัญญาณไฟฟ้าให้มีกำลังสูงขึ้นใช้ในวิทยุและเครื่องขยายเสียง เป็นต้น |
amplitude | แอมพลิจูด | | ค่าสูงสุดของปริมาณซึ่งมีการเปลี่ยนแปลงอย่างเป็นคาบ เช่น ระยะระหว่างจุดกึ่งกลางและจุดสูงสุด (หรือจุดต่ำสุด) ของคลื่นน้ำ คลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า เป็นต้น |
amplitude modulation (AM) | ระบบเอเอ็ม | | ในที่นี้ให้แปลว่า ระบบเอเอ็ม ตามคำศัพท์ในหนังสือเรียนวิชาฟิสิกส์ มัธยมศึกษาตอนปลาย คำศัพท์นี้ในหนังสือเรียนเล่มอื่นบางทีแปลว่า การผสมคลื่นทางแอมพลิจูด ในพจนานุกรมวิทยาศาสตร์ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน คำว่า modulation แปลว่า การกล้ำ |
ampulla | แอมพูลลา | | ส่วนบนของทิวบ์ฟิตของดาวทะเล เป็นกระเปาะกล้ามเนื้อ เมื่อกระเปาะนี้หดตัวจะดันน้ำให้เคลื่อนไปที่ส่วนปลายของทิวบ์ฟิต ทิวบ์ฟิตจะยื่นยาวไปแตะกับวัตถุในน้ำ ทำให้ดาวทะเลเคลื่อนที่ได้ |
amyl alcohol | เอมิลแอลกอฮอล์ | | ดู pentyl alcohol |
amylase | อะไมเลส | | เอนไซม์ช่วยในการย่อยแป้งให้เป็นน้ำตาล มีอยู่ในน้ำลายลำไส้เล็ก และตับอ่อน |
anaerobic bacteria | แบคทีเรียแอนแอโรบิก | | แบคทีเรียเฮเทอโรโทรฟิก ที่สามารถย่อยสลายโมเลกุลของอาหารโดยไม่ต้องอาศัยออกซิเจนในรูปของสารอิสระ แต่ใช้ออกซิเจนที่อยู่ในสารอินทรีย์หรือสารอนินทรีย์ |
anaerobic respiration | การหายใจแบบไม่ใช้ออกซิเจน | | การหายใจของสิ่งมีชีวิตบางชนิดและเนื้อเยื่อบางอย่างของร่างกายโดยไม่ต้องใช้ออกซิเจนเข้าทำปฏิกิริยาแยกสลายโมเลกุลของอาหาร |
analog signal | สัญญาณแอนะล็อก | | สัญญาณที่มีขนาดแอมพลิจูดที่เปลี่ยนแปลงตามเวลาและเป็นค่าต่อเนื่อง เช่น เสียงพูด และเสียงดนตรี |
analysis | การวิเคราะห์ | | วิธีการพิสูจน์หรือหาองค์ประกอบหรือหาปริมาณของสาร มีอยู่ 2 แบบ คือ คุณภาพวิเคราะห์และปริมาณวิเคราะห์ |
anaphase | ระยะแอนาเฟส | | ระยะหนึ่งของการแบ่งเซลล์ถัดจากระยะเมทาเฟส เป็นระยะที่ โครมาทิดแยกออกจากกันเป็นโครโมโซม กลุ่ม แล้วแต่ละกลุ่มเคลื่อนไปยังขั้วเซลล์แต่ละด้าน |
androgen | แอนโดรเจน | | ฮอร์โมนเพศชายที่สร้างในอัณฑะ ทำหน้าที่ควบคุมลักษณะเพศ |
anemia | โรคโลหิตจาง | | โรคที่เกิดจากการมีเม็ดเลือดแดงในร่างกายน้อยกว่าปกติ |
anemometer | มาตรความเร็วลม | | อุปกรณ์วัดความเร็วของลม ดูรูป |
aneroid barometer | แบรอมิเตอร์แบบแอนิรอยด์ | | อุปกรณ์วัดความดันบรรยากาศชนิดหนึ่งเป็นตลับโลหะสูญญากาศที่ยืดหดตัวได้เมื่อความดันบรรยากาศเปลี่ยนแปลงแล้วไปดันเข็มชี้อ่านความดัน |
angiosperm | พืชดอก | | พืชจำพวกหนึ่งที่มีระบบท่อลำเลียง มีดอกเป็นอวัยวะสืบพันธุ์ เมล็ดมีรังไข่ห่อหุ้ม เป็นพืชที่มีมากที่สุด |
angle | มุม | | รังสีสองเส้นที่มีจุดเริ่มต้นเดียวกัน เรียกรังสีทั้งสองเส้นนี้ว่า แขนของมุม และเรียกจุดเริ่มต้นว่าจุดยอดมุม |
angle of depression | มุมก้ม | | มุมที่มีแขนของมุมแขนหนึ่งอยู่ในระดับสายตาและอีกแขนหนึ่งเชื่อมระหว่างตาของผู้สังเกต กับวัตถุที่อยู่ต่ำกว่าระดับสายตา จากรูป คือ มุมก้ม |
angle of elevation | มุมเงย | | มุมที่มีแขนของมุมแขนหนึ่งอยู่ในระดับสายตาและอีกแขนหนึ่งเชื่อมระหว่างตาของผู้สังเกต และวัตถุซึ่งอยู่สูงกว่าระดับสายตา จากรูป คือ มุมเงย |
angle of incidence | มุมตกกระทบ | | มุมที่รังสีตกกระทบทำกับเส้นแนวฉาก ณ จุดที่รังสีตกกระทบผิววัตถุ จากรูป q1 คือมุมตกกระทบ |
angle of inclination | มุมเอียง | | มุมที่เส้นตรงทำกับแกน X เมื่อวัดจากแกน X ในทิศทางทวนเข็มนาฬิกาเข้าหาเส้นตรง และมีขนาดน้อยกว่า 180° จากรูป คือ มุมเอียง |
angle of reflection | มุมสะท้อน | | มุมที่รังสีสะท้อนทำกับเส้นแนวฉาก ณ จุดที่เกิดการสะท้อนจากรูป q2 คือ มุมสะท้อน |
angle of refraction | มุมหักเห | | มุมที่รังสีหักเห ทำกับเส้นแนวฉาก ณ จุดที่เกิดการหักเห จากรูป q คือ มุมหักเห |
Angstrom unit | หน่วยอังสตรอม | | หน่วยความ ยาวใช้กับความยาวคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า ใช้สัญลักษณ์ Å 1 Å = 10-10m |
angular acceleration | ความเร่งเชิงมุม | | อัตราการเปลี่ยนความเร็วเชิงมุมของวัตถุ หรือความเร็วเชิงมุมของวัตถุที่เปลี่ยนไปในหนึ่งหน่วยเวลา |
angular displacement | การกระจัดเชิงมุม | | การเปลี่ยนตำแหน่งเชิงมุมของวัตถุแข็งเกร็งในช่วงที่วัตถุหมุนรอบแกนตรึง |
angular momentum | โมเมนตัมเชิงมุม | | ผลคูณของโมเมนต์ความเฉื่อยและความเร็วเชิงมุม |
angular position | ตำแหน่งเชิงมุม | | มุมที่บอกตำแหน่งของวัตถุแข็งเกร็งในขณะที่วัตถุหมุนรอบแกนตรึง โดยวัดจากเส้นอ้างอิงที่อยู่ในวัตถุและตั้งฉากกับแกนหมุน |
angular speed | อัตราเร็วเชิงมุม | | มุมที่รัศมีของการเคลื่อนที่กวาดได้ในหนึ่งหน่วยเวลา อัตราเร็วเชิงมุม มีหน่วย เรเดียนต่อวินาที |
angular velocity | ความเร็วเชิงมุม | | อัตราการกระจัดเชิงมุมของวัตถุ หรือการกระจัดเชิงมุมของวัตถุในหนึ่งหน่วยเวลา |
animation | แอนิเมชัน | | การใช้คอมพิวเตอร์สร้างภาพเคลื่อนไหว ตามภาพที่วาดหรือสร้างไว้ การทำให้ภาพเคลื่อนไหวได้ด้วยการแสดงผลภาพชุดหนึ่งที่เร็วมากๆจนเรามองเห็นเป็นภาพต่อเนื่อง ซึ่งแต่ละภาพจะมีความแตกต่างกันเพียงเล็กน้อย |
anion [negative ion] | แอนไอออน | | อะตอมหรือกลุ่มอะตอมที่แสดงอำนาจประจุไฟฟ้าลบ |
annelid | แอนเนลิด | | สัตว์ในไฟลัมแอนเนลิดา มีลำตัวกลมยาวเป็นปล้องคล้ายวงแหวนต่อกันทั้งภายนอกและภายใน เช่น แม่เพรียง ไส้เดือนดิน ปลิง เป็นต้น |
annual ring | วงปี | | ส่วนของไซเลมที่ปรากฏเป็นลายเนื้อไม้ มีลักษณะเป็นวงซ้อนกันเป็นชั้นๆ มองเห็นได้เมื่อตัดต้นไม้ตามขวาง |
anode | แอโนด | | 1. ขั้วไฟฟ้าที่มีปฏิกิริยาออกซิเดชันเกิดขึ้น ซึ่งเป็นขั้วไฟฟ้าลบในเซลล์กัลวานิก หรือเป็นขั้วไฟฟ้าบวกในเซลล์อิเล็กโทรไลต์ 2. ขั้วไฟฟ้าซึ่งเป็นตัวรับอิเล็กตรอนที่เกิดขึ้นภายในระบบ เช่น หลอดวิทยุชนิดไดโอดเป็นขั้วซึ่งมีศักย์ไฟฟ้าบวกเมื่อเทียบกับแคโทด เป็นต้น |
antagonism | สภาวะตรงกันข้าม | | ลักษณะการทำงานของกล้ามเนื้อ 2 ชุดที่ทำงานประสานกันในทางตรงกันข้าม คือ ถ้าชุดหนึ่งหดตัว กล้ามเนื้ออีกชุดหนึ่งจะคลายตัวในช่วงระยะเวลาเดียวกัน เช่น การทำงานของกล้ามเนื้อเฟลกเซอร์ที่หดตัว กล้ามเนื้อเอกเทนเซอร์จะคลายตัว ทำให้เกิดการเคลื่อนไหว |
anterior lobe (of pituitary gland) | ต่อมใต้สมองส่วนหน้า | | บริเวณที่ใหญ่ที่สุดของต่อมใต้สมองประกอบด้วยกลุ่มเซลล์ที่ทำหน้าที่สร้าง ฮอร์โมนหลายชนิด ฮอร์โมนสำคัญที่สร้าง ได้แก่ โซมาโตโทรฟิน และอะดรีโนคอร์ติโคโทรฟิน |
anther | อับเรณู | | ส่วนหนึ่งของเกสรเพศผู้มีลักษณะเป็นกระเปาะ เป็นแหล่งสร้างและเก็บละอองเรณู |
anthracite | แอนทราไซต์ | | ถ่านหินที่เกิดจากการทับถมของซากพืชเป็นเวลานาน มีปริมาณของคาร์บอนมากมีคุณภาพดีและให้พลังงานสูง |
anthrax | แอนแทรกซ์ | | โรคระบาดที่เกิดจากสัตว์เลี้ยงพวกโค กระบือ เนื่องจากเชื้อแบคทีเรีย เป็นโรคที่ร้ายแรงมาก มีผลทำให้สัตว์ตายได้คราวละมาก ๆ โรคนี้สามารถติอต่อถึงคนได้ สัตว์ที่เป็นโรคนี้จะต้องเผาทำลายหรือฝังในดินลึก ๆ เพื่อไม่ให้แพร่เชื้อ |
antibiotic | ยาปฏิชีวนะ | | สารที่สกัดได้จากเชื้อราหรือแบคทีเรียบางชนิด ในปัจจุบันนี้สามารถสังเคราะห์ได้จากสารเคมีหลายชนิด สามารถยับยั้งการเติบโตหรือฆ่าเชื้อได้อย่างกว้างขวาง ก่อให้เกิดประโยชน์ในวงการแพทย์ย่างมาก เช่น เพนิซิลลิน สเตร็ปโตไมซิน เป็นต้น |
antibody | แอนติบอดี | | สารจำพวกโปรตีนที่ร่างกายสร้างขึ้นในกระแสเลือดมีสมบัติต่อต้านทำลายเชื้อโรคหรือแอนติเจนที่เข้ามาในร่างกาย แอนติบอดีแต่ละชนิดที่ร่างกายผลิตขึ้นมานั้นจะมีผลทำลายเชื้อโรคหรือแอนติเจนเฉพาะอย่าง |
antidiuretic hormone (ADH) [vasopressin] | ฮอร์โมนแอนติไดยูเรติก | | ฮอร์โมนจากต่อมใต้สมองส่วนหลัง ทำหน้าที่กระตุ้นหลอดเลือดให้บีบตัวและช่วยให้หลอดไตดูดน้ำกลับเข้าสู่เส้นเลือด |
antigen | แอนติเจน | | สิ่งแปลกปลอมที่เข้าไปในร่างกาย แล้วร่างกายจะผลิตสารซึ่งเรียกว่าแอนติบอดีขึ้นมาต่อต้าน หรือทำลายสิ่งแปลกปลอมนั้น ๆ |
antilogarithm | แอนติลอการิทึม | | แอนติลอการิทึมของจำนวนจริง a หมายถึง จำนวนที่ลอการิทึมฐานสิบของจำนวนนั้นเท่ากับ a เช่น log10 100 = 2 antilog 2 = 100 |
antinodal line | แนวเส้นปฏิบัพ | | แนวเส้นที่ลากผ่านตำแหน่งปฏิบัพ ซึ่งเกิดจากการแทรกสอดแบบเสริมกันของคลื่น 2 ขบวน |
antinode | ปฏิบัพ | | ตำแหน่งของคลื่นในคลื่นนิ่ง ซึ่งมีการกระจัดมากที่สุด หรือซึ่งตัวกลางมีการสั่นมากที่สุด จากรูป ตำแหน่ง A คือ ปฏิบัติ |
antiseptic | ยาระงับเชื้อ | | สารเคมีที่ใช้ยับยั้งการเจริญเติบโตของจุลินทรีย์ ใช้ภายนอกร่างกาย เช่น เอทานอล ไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ ยาแดง ยาล้างตาพวกกรดบอริก เป็นต้น |
aorta | เอออร์ตา | | หลอดเลือดใหญ่ที่มาจากห้องล่างของหัวใจด้านซ้าย มีแขนงแยกออกไปเพื่อนำเลือดไปยังส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย |
apatite | อะพาไทต์ | | แร่ชนิดหนึ่งเป็นสารประกอบฟอสเฟตและฟลูออไรด์ของแคลเซียม สูตรเคมีคือCa5F(PO4)3 ใช้ในโรงงานทำปุ๋ยและผลิตฟอสฟอรัส |
aperture | ช่องรับแสง | | ช่องให้แสงผ่านในทัศนูปกรณ์ เช่น กล้องถ่ายรูป เป็นต้น ช่องนี้อาจปรับขนาดให้แสงผ่านเข้ามากน้อยได้ตามที่ต้องการ |
apparent weightlessness | สภาพเสมือนไร้น้ำหนัก | | สภาพที่ไม่มีแรงเนื่องจากน้ำหนักวัตถุกระทำต่อพื้นที่รองรับวัตถุ สภาพนี้เกิดขึ้นขณะที่วัตถุและพื้นที่รองรับมีการตกแบบเสรี (ดู free fall ประกอบ) |
appendage | รยางค์ | | อวัยวะที่ยื่นออกมาจากร่างกายของสัตว์ ช่วยในการเคลื่อนที่และจับอาหาร เช่น แขน ขา ปีก เป็นต้น |
appendix | ไส้ติ่ง | | ส่วนที่ยื่นออกมาจากตอนต้นของลำไส้ใหญ่มีปลายตันของคนมีความยาวประมาณ 6 เซนติเมตร |
application software | ซอฟต์แวร์ประยุกต์ | | ชุดคำสั่งที่เขียนขึ้นเพื่อให้เครื่องคอมพิวเตอร์ทำงานตามวัตถุประสงค์เฉพาะอย่าง ซอฟต์แวร์ประยุกต์อาจเขียนขึ้นโดยใช้โปรแกรมภาษาคอมพิวเตอร์ |
applied science | วิทยาศาสตร์ประยุกต์ | | วิชาหรือความรู้เกี่ยวกับการนำผลจากการวิจัยค้นคว้าทางวิทยาศาสตร์บริสุทธิ์มาประยุกต์ให้เกิดประโยชน์ |
aquatic ecosystem | ระบบนิเวศในน้ำ | | ความสัมพันธ์ระหว่างกลุ่มสิ่งมีชีวิตที่อยู่ในน้ำและระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งแวดล้อมในน้ำ |
arachnid | อแรชนิด | | สัตว์พวกหนึ่งในไฟลัมอาร์โทรโพดา มีขา 4 คู่ เช่น แมงมุม แมงป่อง เห็บ แมงดาทะเล เป็นต้น |
arginine | อาร์จีนีน | | กรดอะมิโนชนิดหนึ่งที่จำเป็นสำหรับคน มีในพืช และสัตว์ |
argon | อาร์กอน | | ธาตุในหมู่ VIII ของตารางธาตุ มีเลขอะตอม 18 สัญลักษณ์ Ar เป็นแก๊สเฉื่อยไม่มีสีและกลิ่น มีปนอยู่ในอากาศร้อยละ 0.94 จุดหลอมเหลว -189.2oC จุดเดือด -185.7oC |
arithmetic average | ค่าเฉลี่ยเลขคณิต | | ดู arithmetic mean |
arithmetic mean, arithmetic average | ค่าเฉลี่ยเลขคณิต | | ค่ากลางของข้อมูลที่ได้จากการบวกค่าสังเกตของข้อมูลทั้งหมด แล้วหารด้วยจำนวนข้อมูลทั้งหมด ใช้สัญลักษณ์ |
arithmetic number | จำนวนเลขคณิต | | จำนวนที่เกี่ยวข้องกับชีวิตประจำวัน ได้แก่ จำนวนเต็มบวก เศษส่วน ทศนิยม และจำนวนจริง(ที่เป็นบวก) |
arithmetic progression (A.P.) [arithmetic sequence] | ลำดับเลขคณิต | | ลำดับที่มีผลต่างร่วมคงตัว เช่น 2, 4, 6, 8,... เป็นลำดับเลขคณิต และมีผลต่างร่วมคือ 2 |
arithmetic sequence | ลำดับเลขคณิต | | ดู arithmetic progression (A.P.) |
arithmetic series | อนุกรมเลขคณิต | | อนุกรมที่ได้จากลำดับเลขคณิต เช่น 2+ 4+ 6+ ...+ 20 เป็นอนุกรมเลขคณิตที่ได้จากลำดับเลขคณิต 2, 4, 6, ..., 20 |
Arithmetic-Logic Unit (ALU) | หน่วยคำนวณและตรรกะ หรือเอแอลยู | | หน่วยที่ทำหน้าที่ในการคำนวณต่างๆ ทางคณิตศาสตร์ ได้แก่ การบวก ลบ คูณ หาร และเปรียบเทียบทางตรรกะเพื่อทำการตัดสินใจ เช่น การเปรียบเทียบข้อมูล การเปรียบเทียบว่าจริงหรือเท็จ |
artery | หลอดเลือดอาร์เตอรี่ | | หลอดเลือดที่นำเลือดออกจากหัวใจไปสู่เนื้อเยื่อต่าง ๆ มีผนังเหนียวและยืดหยุ่นได้ มีกล้ามเนี้อเรียบ ทำให้หดตัวหรือขยายตัวได้ดี |
arthropod | อาร์โทรพอด | | สัตว์ในไฟลัมอาร์โทรโพดา ลำตัวเป็นปล้อง ทั้งขาและหนวดมีลักษณะต่อกันเป็นข้อ เช่น แมลงทุกชนิด เป็นต้น |
artificial insemination | การผสมเทียม | | การฉีดเชื้อสืบพันธุ์ของเพศผู้เข้าไปในมดลูกของเพศเมียแล้วสามารถทำให้เพศเมียตั้งท้องได้ |
artificial rubber | ยางเทียม | | ดู synthetic rubber |
artificial selection | การคัดเลือกของมนุษย์ | | กระบวนการที่มนุษย์ผสมพันธุ์และเลี้ยงสิ่งมีชีวิตให้มีลักษณะตามที่ต้องการ |
asbestos | ใยหิน | | แร่ชนิดหนึ่งมีลักษณะเป็นเส้นใย มีอยู่ในธรรมชาติ ประกอบด้วยสารซิลิเกตหลายชนิดปนกัน ที่สำคัญคือ แคลเซียมและแมกนีเซียมซิลิเกต ใช้เป็นฉนวนความร้อนและไฟฟ้า |
ascorbic acid | กรดแอสคอร์บิก | | วิตามิน C สูตรเคมีคือ C6H8O6 ถ้าร่างกายขาดวิตามินชนิดนี้จะทำให้เหงือกบวม เลือดออกตามไรฟัน ฟันไม่แข็งแรง กระดูกอ่อน และเส้นเลือดเปราะ |
asexual reproduction | การสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ | | การสืบพันธุ์แบบไม่มีการผสมกันระหว่างเซลล์สืบพันธุ์เพศผู้กับเซลล์สืบพันธุ์เพศเมีย เช่น พืชอาจสืบพันธุ์โดยการแตกหน่อและสัตว์อาจสืบพันธุ์โดยการแบ่งตัว เป็นต้น |
Aspergillus flavus | แอสเพอจิลลัสฟลาวัส | | เชื้อรา ซึ่งผลิตสารมีพิษเรียกว่าอะฟลาทอกซิน เชื้อราชนิดนี้ชอบเจริญตามเมล็ดพืช เช่น ถั่วลิสง ข้าวโพด ข้าวเจ้า ถั่วเหลือง และเมล็ดพืชที่มีน้ำมัน |
association neuron | เซลล์ประสาทประสานงาน | | เซลล์ประสาทชนิดหนึ่งมีอยู่ในสมองและไขสันหลัง ทำหน้าที่เชื่อมโยงระหว่างเซลล์ประสาทภายในไขสันหลังหรือภายในสมอง |
asteroid | ดาวเคราะห์น้อย | | กลุ่มดาวจำนวนมากที่โคจรรอบดวงอาทิตย์ อยู่ระหว่างดาวอังคารและดาวพฤหัส |
astrolabe | แอสโตรแลบ | | อุปกรณ์สำหรับใช้วัดหาตำแหน่งของวัตถุท้องฟ้า |
astronaut | นักบินอวกาศ | | ผู้ที่เดินทางไปกับยานอวกาศ |
astronomical telescope | กล้องโทรทรรศน์ดาราศาสตร์ | | กล้องส่องดูวัตถุไกล ๆ เพื่อศึกษาทางด้านดาราศาสตร์ เช่น ส่องดูดวงดาว ส่องดูกลุ่มดาว เป็นต้น |
astronomical unit (AU) | หน่วยดาราศาสตร์ | | หน่วยวัดระยะทางที่เกี่ยวกับดาราศาสตร์มีสัญลักษณ์ AU โดยกำหนดให้ระยะเฉลี่ยจากโลกถึงดวงอาทิตย์มีค่าเป็น 1 AU 1 AU = 1.49 x 1011 เมตร |
atm | บรรยากาศ | | สัญลักษณ์ของหน่วยความดันบรรยากาศ ดู atmosphere |
atmosphere | บรรยากาศ | | 1.อากาศที่ห่อหุ้มโลก ประกอบด้วยออกซิเจน 1 ใน 5 ส่วน ไนโตรเจน 4 ใน 5 ส่วนนอกจากนั้นยังมีแก๊สอื่น ๆ อีกเป็นจำนวนเล็กน้อย เช่น คาร์บอนไดออกไซด์อาร์กอน ซีนอน เป็นต้น บรรยากาศมีอยู่สูงขึ้นไปประมาณ 1,500 กิโลเมตร ซึ่งจะมีความหนาแน่นของอากาศลดลง ตามลำดับ และมีอุ |
atmospheric pressure | ความดันบรรยากาศ | | ความดันเนื่องจากน้ำหนักของอากาศที่อยู่เหนือโลก ความดัน 1 บรรยากาศที่ระดับน้ำทะเลมีค่าเท่ากับ 1.01325 x 105 Pa หรือ 1.01325 x 105 N/m2 |
atom | อะตอม | | ส่วนที่เล็กที่สุดของธาตุซึ่งสามารถแสดงสมบัติของธาตุนั้นได้ ประกอบด้วยอนุภาคมูลฐานสำคัญ 3 ชนิดคือ โปรตอน อิเล็กตรอนและนิวตรอน |
atomic mass | มวลอะตอม | | มวลเปรียบเทียบที่แสดงว่าธาตุ 1 อะตอมมีมวลเป็นกี่เท่าของ 1/12 ของมวล C-12 หนึ่งอะตอม |
atomic mass unit | หน่วยมวลอะตอม | | หน่วยมวลอะตอม หน่วยของมวลอะตอม ใช้อักษรย่อ u 1 u มีค่าเท่ากับ 1/12 เท่าของมวล C-12 หนึ่งอะตอม 1 u = 1.66 x 10-27kg |
atomic number | เลขอะตอม | | เลขแสดงจำนวนโปรตอนในอะตอมของธาตุ |
atomic radius | รัศมีอะตอม | | ความยาวครึ่งหนึ่งของระยะทางระหว่างนิวเคลียสของอะตอมหนึ่งไปยังนิวเคลียสของอีกอะตอมหนึ่ง โดยการวัดแบบรัศมีโคเวเลนต์ รัศมีวันเดอวาลส์หรือรัศมีโลหะ ซึ่งขึ้นอยู่กับชนิดของพันธะระหว่างอะตอมนั้น ๆ ดังนั้นรัศมีอะตอมของธาตุหนึ่งอาจมีค่าต่างกันซึ่งขึ้นอยู่กับว่าเป็ |
ATP | เอทีพี | | ดู adenosine triphosphate |
atrium | ห้องบนของหัวใจ | | หัวใจห้องบนของสัตว์มีกระดูกสันหลัง มีผนังบางกว่าหัวใจห้องล่างรับโลหิตจากส่วนต่าง ๆ ของร่างกายและจากปอดส่งผ่านไปยังหัวใจห้องล่างต่อไป |
AU | เอยู | | สัญลักษณ์หน่วยวัดระยะทางเกี่ยวกับดาราศาสตร์ ดู astronomical unit |
auditory nerve | เส้นประสาทรับเสียง | | เส้นประสาทที่ต่อจากส่วนคอเคลียในหูชั้นในไปยังสมอง |
aurora | แสงออโรรา | | สีแสงที่เกิดบริเวณขั้วโลกเหนือและขั้วโลกใต้ เนื่องจากแก๊สบริเวณขั้วโลกถูกกระตุ้นด้วยสนามแม่เหล็กที่มีพลังงานสูงในบริเวณขั้วแม่เหล็กโลก ทำให้แก๊สเหล่านั้นปล่อยรังสีออกมา มีแสงสีต่าง ๆ รูปร่างเป็นระย้าคล้ายม่าน |
automatic switch | สวิตช์อัตโนมัติ | | อุปกรณ์สำหรับเปิดปิดวงจรไฟฟ้าแบบอัตโนมัติ โดยใช้หลักการเกิดสนามแม่เหล็กเหนี่ยวนำหรือแผ่นโลหะคู่ที่ขยายตัวไม่เท่ากันเมื่อได้รับความร้อน |
autonomic nervous system (ANS) | ระบบประสาทอัตโนวัติ | | ระบบประสาทส่วนหนึ่งของสัตว์ที่มีกระดูกสันหลังซึ่งทำงานนอกอำนาจจิตใจ ประกอบด้วยระบบประสาทซิมพาเทติกและระบบประสาทพาราซิมพาเทติก |
autosome | ออโตโซม | | โครโมโซมที่ไม่ใช่โครโมโซมเพศ |
autotrophic bacteria | แบคทีเรียที่สร้างอาหารได้เอง | | แบคทีเรียที่ดำรงชีวิตโดยสร้างอาหารได้เองจากการสังเคราะห์ด้วยแสงหรือสังเคราะห์ทางเคมี |
autotrophic organism | สิ่งมีชีวิตที่สร้างอาหารได้เอง | | พืชสีเขียวและโพรทิสต์บางชนิดที่สร้างอาหารได้เองโดยการสังเคราะห์ด้วยแสงหรือสังเคราะห์ทางเคมี |
auxin | ออกซิน | | ฮอร์โมนในพืชที่มีอิทธิพลเกี่ยวกับการเจริญเติบโตของพืช |
average deviation [mean deviation] | ส่วนเบี่ยงเบนเฉลี่ย, ค่าเบี่ยงเบนเฉลี่ย | | ค่าที่ใช้วัดการกระจายของข้อมูล ที่ได้จากการเฉลี่ยค่าสัมบูรณ์ของความแตกต่างระหว่างค่าของข้อมูลแต่ละค่าจากค่ากลางของข้อมูลชุดนั้น ซึ่งค่ากลางอาจจะเป็นค่าเฉลี่ยเลขคณิต หรือมัธยฐาน |
average speed | อัตราเร็วเฉลี่ย | | อัตราส่วนระหว่างระยะทางในการเคลื่อนที่ต่อเวลาที่ใช้ในการเคลื่อนที่ อัตราเร็วเฉลี่ยเป็นปริมาณสเกลาร์ |
average velocity | ความเร็วเฉลี่ย | | อัตราส่วนระหว่างการกระจัดต่อเวลาที่ใช้ในการเคลื่อนที่ ความเร็วเฉลี่ยเป็นปริมาณเวกเตอร์ |
Avogadro's hypothesis | สมมติฐานของอาโวกาโดร | | สมมติฐานที่กล่าวถึงความสัมพันธ์ระหว่างปริมาตรกับจำนวนโมเลกุลของแก๊ส มีใจความสำคัญว่าแก๊สที่มีปริมาตรเท่ากันวัดที่อุณหภูมิและความดันเดียวกันจะมีจำนวนโมเลกุลเท่ากัน |
Avogadro's number | เลขอาโวกาโดร | | จำนวนอนุภาค(โมเลกุล อะตอมหรือไอออน) ที่มีอยู่ในสารปริมาณ 1 โมล มีค่าเท่ากับ 6.02 x 1023 |
axiom | สัจพจน์ | | ดู postulate |
axis of symmetry | แกนสมมาตร | | เส้นตรง L จะเป็นแกนสมมาตรของจุด P และจุด Q เมื่อลากส่วนของเส้นตรง PQ แล้ว L จะแบ่งครึ่งและตั้งได้ฉากกับส่วนของเส้นตรง PQ และในกรณีนี้กล่าวได้ว่าจุด P สมมาตรกับจุด Q L จะเป็นแกนสมมาตรของเส้นโค้ง C หรือ รูป A ใด ๆ เมื่อทุก ๆ จุดบนเส้นโค้งหรือบนรูปนั้นสมม |
axon | แอกซอน | | ใยประสาทชนิดหนึ่ง ทำหน้าที่นำกระแสประสาทคำสั่งออกจากตัวเซลล์ประสาท |
azimuth angle | มุมแอซิมัท | | มุมแสดงตำแหน่งของวัตถุท้องฟ้า วัดจากแนวทิศเหนือไปตามแนวขอบฟ้าทางทิศตะวันออกหรือตามเข็มนาฬิกาจนถึงตำแหน่งจุดตัดของเส้นที่ลากจากวัตถุนั้นลงมาตัดและตั้งฉากกับเส้นขอบฟ้า |